KAYNAŞTIRMA ÖĞRENCİLERİNE OKUMA YAZMA ÖĞRETİMİ

        Amerika'da yapılan Ulusal Okuma Paneli'nde ( National Reading Panel) okuma öğreniminde beş önemli bileşen olduğu belirtilmiştir. Bu bileşenler; Fonik farkındalık: Söylenen sözcükler içindeki sesleri duyma, tanıma ve ustalıkla kullanma becerilerini,

Fonikler: Yazılı dildeki harflerle konuşma dilindeki sesler arasında ilişkiyi anlama ve kullanma becerilerini,

Akıcılık: Parçayı doğru, hızlı ve uygun ifade ile okuma becerilerini,

Kelime: Kelimeleri konuşurken ve dinlerken etkili kullanma ve basılı olan kelimeleri tanıma ve kullanma becerilerini,

Metin anlama: Basılı olan metinden bilgi edinme veya parçayı anlama becerilerini kapsamaktadır.

         Zihin engelli çocukların okumayı öğrenmedeki problemlerinin birçok faktörle ilgili olabileceğini söylemişlerdir. Bunlardan ilki harfleri ayırt etmekte yaşadıkları güçlüklerdir. Görsel karmaşıklık ve uyarandaki bütün parçaları algılayamama bu çocuklar için sorun olabilmektedir. İkinci faktör, harf-ses ilişkisini öğrenmedeki güçlüklerdir. Harfler ve sesleri soyut uyaranlardır ve zihin engelli çocukların soyut uyaranları ve kavramları öğrenmede zorluklar yaşadıkları bilinmektedir. Üçüncü faktör ise, seslerin tek başına telaffuzunun diğer seslerle birleştiğinde ortaya çıkan sesten farklı olmasıdır. Bu noktada zihin engelli çocuklar sesleri birleştirip kelime haline getirmekte veya kelimelerin içindeki sesleri ayırt etmekte zorluk yaşayabilirler. Dördüncü faktör ise bazı dillerdeki şekil-ses uyumunun düzensizliği bu dillerde okuma kazanımını zorlaştırmaktadır. Son olarak ise öğretimsel yöntemle ilgili sorunlar yaşanabilmesidir. Birçok okuma öğretim yöntemi normal gelişim gösteren ya da öğrenme problemi olmayan çocuklara göre desenlendiği için ön beceriler ya da öğretimsel etkinliklerin programlanması zihinsel engelli çocuklar için yetersiz olabilmektedir. Zihin engelli çocukların birçoğu görsel-motor organizasyonlarında, küçük ve büyük kas gelişimlerinde ve bütünleştirme stratejilerinde problemler yaşamaktadırlar. Zihin engelli çocukların görsel, motor ve kavramsal gelişimlerindeki aksaklıklar alfabedeki harfleri tanımalarında ve harflerin sözcüklerdeki diziliş sırasını kavramalarında yaratır (Nichtern,1974). Semboller, harflerin dizilişi ve sözcükler yatay (horizontal) sıralama ve düşünmeyi gerektirir.

         Oysaki zihin engellilerde yatay sıralama becerileri zayıftır. Bu beceride olgunlaşmadıkları için harfleri ve sözcükleri kavrama becerileri ve hızları düşüktür. Bu nedenle de görsel öğretim teknikleri ile harfleri ve kelimeleri öğrenmeleri zordur. Fonik analiz (duyulanla görüleni birleştirme) ve dokunsal/ hareketsel teknikler ( dokunulan ile görüleni birleştirme ve değişik materyallerden yapılmış harfleri kullanarak sesleri duyma) bu çocuklara okuma öğretiminde kullanılmalıdır.